cổ cầm

May 25, '10 12:19 PM for everyone

Hôm qua nhân đọc được một đoạn viết về Cổ Cầm trong “Cảnh Thế Thông Ngôn” của Phùng Mộng Long tiên sinh quá hay nên đã mạo muội dịch ra tiếng Việt để chia sẻ cùng bạn bè đến với Dã Hạc Cư về một cây đàn quý trong âm nhạc Trung Hoa nói riêng và âm nhạc của nhân loại nói chung.

Do bản Hán văn viết theo cấu trúc ngữ pháp Hán cổ mà khả năng vốn liếng tiếng Hán của Đình thì quá ít ỏi nên bài dịch chỉ tàm tạm chứ không hoàn thiện, những mong bạn bè đến với Dã Hạc Cư bỏ quá nếu phát hiện chỗ nào do dịch thuật mà ý tứ không thông. Lại kính mong các bậc cao minh uyên thâm Hán học mở lòng chỉ bào thêm cho, được vậy Đình rất lấy làm cảm kích.

Mấy lời cẩn bạch.

Coå Caàm 古琴

此 琴乃伏羲氏所琢，见五星之精，飞坠梧桐，凤皇来仪。凤乃百鸟之王，非竹实不食，非梧桐不栖，非醴泉不饮。优羲氏知梧桐乃树中之良材，夺造化之精气，堪为雅 乐，令人伐之。其树高三丈三尺，按三十三天之数，截为三段，分天、地、人三才。取上一段叩之，其声太清，以其过轻而废之。取下一段叩之，其声太浊，以其 过重而废之。取中一段叩之，其声清浊相济，轻重相兼。送长流水中，浸七十二日，按七十二候之数，取起阴干，选良时吉日，用高手匠人刘子奇斫成乐器。此乃瑶 池之乐，故名瑶琴。长三尺六寸一分，按周天三百六十一度。前阔八寸，按八节；后阔四寸，按四时；厚二寸，按两仪。有金童头，玉女腰，仙人背，龙池，凤沼， 玉轸，金徽。那徽有十二，按十二月。又有一中微，按闰月。先是五条弦在上，外按五行：金、木、水、火、土；内按五音：宫、商、角、徽、羽。尧舜时操五弦 琴，歌‘南风’诗， 天下大治。后因周文王被囚于羑里，吊子伯邑考，添弦一根，清幽哀怨，谓之文弦。后武王伐纣，前歌后舞，添弦一根，激烈发扬，谓之武弦。 先是宫、商、角、徽、羽五弦，后加二弦，称为文武七弦琴。此琴有六忌，七不弹，八绝。何为六忌？一忌大寒，二忌大暑，三忌大风，四忌大雨，五忌迅雷，六忌 大雪。何为七不弹？闻丧者不弹，奏乐不弹，事冗不弹，不净身不弹，衣冠不整不弹，不焚香不弹，不遇知音者不弹。何为八绝？总之，清奇幽雅，悲壮悠长。此琴 抚到尽美尽善之处，啸虎闻而不吼，哀猿听而不啼。乃雅乐之好处也。”

Thử cầm nãi Phục Hy thị sở trác,  kiến ngũ tinh chi tinh, phi đọa ngô đồng, phụng hoàng lai nghi. Phụng hoàng nãi bách điểu chi vương, phi trúc thực bất thực, phi ngô đồng bất thê, phi lễ tuyền bất ẩm. Do Hy thị tri ngô đồng nãi thụ trung chi lương tài, đoạt tạo hóa chi tinh khí, kham vi nhã nhạc, lệnh nhân phạt chi. Kỳ thụ cao tam trượng tam xích, án tam thập tam thiên chi số, tiệt vi tam đoạn, phân thiên địa nhân tam tài. Thủ thượng nhất đoạn khấu chi, kỳ thanh thái thanh, dĩ kỳ quá khinh nhi phế chi. Thủ hạ nhất đoạn khấu chi, kỳ thanh thái trọc, dĩ kỳ quá trọng nhi phế chi. Thủ trung nhất đoạn khấu chi, kỳ thanh thanh trọc tương tề, khinh trọng tương kiêm. Tống trường lưu thủy trung, tẩm thất thập nhị nhật, án thất thập nhị hậu chi số, thủ khởi âm can, tuyển lương thời cát nhật, dụng cao thủ tượng nhân Lưu Tử Kỳ chước thành nhạc khí. Thử nãi Dao Trì chi nhạc, cố danh Dao Cầm. Trường tam thước lục thốn nhất phân, án châu thiên tam bách lục thập nhất độ. Tiền khoát bát thốn, án bát tiết; hậu khoát tứ thốn, án tứ thời; hậu nhị thốn, án lưỡng nghi. Hữu Kim Đồng đầu, Ngọc Nữ yêu, tiên nhân bối, long trì, phụng chiểu, ngọc chẩn, kim huy. Ná huy hữu thập nhị, án thập nhị nguyệt. Hựu hữu nhất trung huy, án nhuận nguyệt. Tiên thị ngũ điều huyền tại thượng, ngoại án ngũ hành: kim, mộc, thủy, hỏa, thổ; nội án ngũ âm: cung, thương, giốc, huy, vũ. Nghiêu Thuấn thời thao ngũ huyền cầm, ca “Nam Phong” thi, thiên hạ đại trị. Hậu nhân Chu Văn Vương bị tù vu Dũu Lý, điếu tử Bá Ấp Khảo, thiêm huyền nhất căn, thanh u ai oán, vị chi văn huyền. Hậu Vũ Vương phạt Trụ, tiền ca hậu vũ, thiêm huyền nhất căn, kích liệt phát dương, vị chi Vũ huyền. Tiên thị cung, thương, giốc, huy, vũ ngũ huyền, hậu gia nhị huyền, xưng vi Văn Vũ thất huyền cầm. Thử cầm hữu lục kỵ, thất bất đàn, bát tuyệt. Hà vi lục kỵ? nhất kỵ đại hàn, nhị kỵ đại thử, tam kỵ đại phong, tứ kỵ đại vũ, ngũ kỵ tấn lôi, lục kỵ đại tuyết. Hà vi thất bất đàn? Văn tang giả bất đàn, tấu nhạc bất đàn, sự nhũng bất đàn, , bất tịnh thân bất đàn, y quan bất chỉnh bất đàn, bất phần hương bất đàn, bất ngộ tri âm giả bất đàn. Hà vi bát tuyệt? Tổng chi, thanh kỳ u nhã, bi tráng du trường.Thử cầm phủ đáo tận mỹ tận thiện chi xứ, tiêu hổ văn nhi bất hống, ai viên thính nhi bất đề. Nãi nhã nhạc chi hảo xứ dã.

“Cây đàn này do họ Phục Hy chế tạo.  Thấy tinh quang của ngũ tinh chiếu trên cây ngô đồng, lại thấy phụng hoàng về đậu trên cành. Phụng hoàng là vua của muôn chim, không gặp trúc quyết không ăn, không gặp cây ngô đồng quyết không đậu, không gặp nước suối ngọt quyết không uống. Do thấy vậy mà Phục Hy biết được ngô đồng là thứ gỗ quý trong các loại gỗ, đoạt linh khí của tạo hóa, có thể làm nhã nhạc, bèn lệnh cho hạ nhân đốn xuống. Cây ấy cao ba trượng ba thước, ứng theo con số ba mươi ba ngày, chia thành ba đoạn phân ra thiên, địa, nhân tam tài. Gõ vào đoạn trên cùng, nghe âm thanh quá vang, bèn chọn phần nhẹ nhất mà bỏ đi. Gõ vào phần bên dưới cùng, âm thanh phát ra quá đục, do vậy mà bèn chọn phần quá nặng bỏ đi. Lấy đoạn chính giữa, gõ vào thì nghe âm thanh trong đục vừa phải, nặng nhẹ đủ đầy. Mang phần gỗ ấy ngâm trong dòng nước bảy mươi hai ngày ứng với bảy mươi hai hậu trong năm, sau lại hong gió cho khô, chọn ngày lành tháng tốt, bảo thợ lành nghề là Lưu Tử Kỳ chế thành nhạc khí. Đây là nhạc của Dao Trì nên xưng danh Dao Cầm. Dài ba thước sáu tấc lẻ một phân, ứng với ba mươi mốt độ trong vòm trời. Trước rộng tám tấc ứng với bát tiết, sau rộng bốn tấc ứng với tứ thời, cao hai tấc ứng với lưỡng nghi. Có đầu Tiên Đồng, eo Ngọc Nữ, lưng tiên nhân, ao Rồng, đầm Phụng, trục ngọc, điểm vàng. Thân đàn có mười hai điểm ứng với mười hai tháng. Lại có thêm một điểm để ứng với năm nhuận. khởi thủy có năm dây đàn bên trên, ngoài ứng ngũ hành: kim, mộc, thủy, hỏa, thổ; trong ứng ngũ âm: cung, thương, giốc, huy, vũ. Nghiêu Thuấn xưa khảy năm dây,  hát bài thơ “Nam Phong”, thiên hạ hưởng thịnh thế thái bình. Sau Chu Văn Vương bị cầm tù nơi Dữu Lý, vì khóc con là Bá Ấp Khảo mà thêm một dây đàn, âm thanh rung lên thanh u ai oán. Sau Vũ Vương nhà Chu phạt Trụ, trước ca sau múa, lại thêm một dây đàn, âm thanh bật ra hào sảng cương cường. Trước là năm dây cung, thương, giốc, huy, vũ, sau lại thêm hai dây, nhân đấy mà gọi tên là Văn Vũ thất huyền cầm. Cây đàn này có sáu điều kỵ, bảy điều không đàn và tám điều tuyệt. Đâu là sáu điều kỵ? một kỵ đại hàn(rét đậm), hai kỵ đại thử (nóng bức), ba kỵ đại phong (gió lớn), bốn kỵ đại vũ (mưa to), năm kỵ sấm sét, sáu kỵ tuyết lớn. Đâu là bảy trường hợp không đàn? Người có tang không đàn, tấu nhạc không đàn, sự việc nhiễu nhương không đàn, người không sạch sẻ không đàn, áo mũ không chỉnh tề ko đàn, không xông hương không đàn, không gặp bạn tri âm không đàn. Thế thì đâu là tám điều tuyệt? Chính là : thanh, kỳ, u, nhã, bi, tráng, du, trường. Cây đàn này khi đánh tới chỗ chí thiện chí mỹ thì cọp dữ nghe thấy không gầm, vượn rừng nghe thấy không kêu. Đây chính là chỗ hay của nhã nhạc vậy.”

                          Trích “Caûnh Theá Thoâng Ngoân” – Phuøng Moäng Long

                                              Daõ Haïc Cö  25.05.2010

                                Sôn daõ cuoàng nhaân Leâ Ngoïc Ñình  Vieät dòch

 

 

Tags: dich

Prev: bán buồn mua vui
Next: phi ngô sở dục...

reply edit delete

29 CommentsChronological   Reverse   Threaded

delete reply jericlean wrote on May 25, '10 Đình để ý type nhầm code chèn hình dấu < và cuối code hình> bạn mình chỉ cần lấy từ img src= đến cuối link hình jpg rồi đóng lại theo dấu <> trên là ok nha Nếu copy bài viết từ trang mạng sẽ lỗi font tiêu đề như trên khắc phục nhanh bằng cách copy & past vào notepad nhớ format unicode cho notepad rồi copy & past vào lại entry là OK đó .. Ghé thăm đình huynh chút ..có tg ngẫm lại entry sau ..

edit delete reply sondacuongnhan wrote on May 26, '10 jericlean said Đình để ý type nhầm code chèn hình dấu < và cuối code hình> bạn mình chỉ cần lấy từ img src= đến cuối link hình jpg rồi đóng lại theo dấu <> trên là ok nha Nếu copy bài viết từ trang mạng sẽ lỗi font tiêu đề như trên khắc phục nhanh bằng cách copy & past vào notepad nhớ format unicode cho notepad rồi copy & past vào lại entry là OK đó .. Ghé thăm đình huynh chút ..có tg ngẫm lại entry sau .. ER nhanh ghê ta ơi, hồi tối vừa post lên đã thấy Er vào cm rồi, nhưng hồi tối mạng bị sao í, Đình hồi âm hoài mà không được! Sao làm hoài mà khong được, bực mình ghê luôn!

delete reply jericlean wrote on May 25, '10, edited on May 25, '10 Cổ cầm source : http://i833.photobucket.com/albums/zz256/sondacuongnhan/cocam.jpg

delete reply coitam wrote on May 25, '10 tui thích cổ phần hơn. hihi khỏe ko ông bạn ?

delete reply traitimtho wrote on May 25, '10 coitam said tui thích cổ phần hơn. hihi khỏe ko ông bạn ? Anh ơi cổ phần ai lại hổng thích.Nhưng cổ phần mãi cũng mệt óc thì phải có cổ cầm để thư giãn óc chứ anh.

edit delete reply sondacuongnhan wrote on May 26, '10 coitam said tui thích cổ phần hơn. hihi khỏe ko ông bạn ? cảm ơn, tớ vẫn khỏe!

delete reply jericlean wrote on May 25, '10 source; http://i833.photobucket.com/albums/zz256/sondacuongnhan/4ed7b64d.jpg

Comment deleted at the request of the author.

delete reply traitimtho wrote on May 25, '10 Đúng là cổ văn khó hiểu quá Thầy nhỉ.Hôm qua Thầy đọc trên lớp mà con ngơ người ra(vì hổng hiểu)

edit delete reply sondacuongnhan wrote on May 26, '10 traitimtho said Đúng là cổ văn khó hiểu quá Thầy nhỉ.Hôm qua Thầy đọc trên lớp mà con ngơ người ra(vì hổng hiểu) đâu có khó hiểu đâu con, chỉ là hỏng hiểu thôi chứ khó gì!

delete reply traitimtho wrote on May 26, '10 sondacuongnhan said đâu có khó hiểu đâu con, chỉ là hỏng hiểu thôi chứ khó gì! Hông phải âu Thầy ơi.Nói khó hiểu cho nó...soan xí .Chứ thiệt ga là hổng hiểu

delete reply quycoctu wrote on May 25, '10 Quỷ thích nghe âm của cổ cầm. Nhưng cổ cầm mà quỷ thích là loại đờn giống đờn tranh cổ mà thôi, chứ nào có biết Cổ Cầm là cây nào đâu. Quỷ còn rất mê tỳ bà, nhất là khúc Thập diện mai phục mà Lưu Phương tấu. Phải nói là tuyệt diệu. Bữa nào thong dong Đình thảo Tỳ Bà hành nhé. Không đến được Tầm Dương thì ghé Bình Dương ngắm & nghe tỳ bà vậy. :)

edit delete reply sondacuongnhan wrote on May 26, '10 quycoctu said Quỷ thích nghe âm của cổ cầm. Nhưng cổ cầm mà quỷ thích là loại đờn giống đờn tranh cổ mà thôi, chứ nào có biết Cổ Cầm là cây nào đâu. Quỷ còn rất mê tỳ bà, nhất là khúc Thập diện mai phục mà Lưu Phương tấu. Phải nói là tuyệt diệu. Bữa nào thong dong Đình thảo Tỳ Bà hành nhé. Không đến được Tầm Dương thì ghé Bình Dương ngắm & nghe tỳ bà vậy. :) cảm ơn Quỷ ghé nhà nhé! Loại đờn đó ngừ ta gọi là cổ tranh chứ không phải cố cầm An ơi! Hum nào rảnh, Đình tìm một tài liệu về 2 cây đàn mà bạn An thích gửi cho bạn An nhé, Đình cũng rất thích tỳ bà, ai chứ Lư Phương tấu tỳ bà thì khỏi chê rồi!

delete reply mailamnhatruc wrote on May 26, '10 Hay quá ! Cám ơn bạn Đình đã chia sẻ! Một ngày thư thái nhé!

edit delete reply sondacuongnhan wrote on May 26, '10 mailamnhatruc said Hay quá ! Cám ơn bạn Đình đã chia sẻ! Một ngày thư thái nhé! dạ không có gì, chỉ là củng nhau học hỏi thôi ạ! cảm ơn đã ghé lại nhà!

delete reply vinhad wrote on May 26, '10 Cổ Cầm 古琴 此 琴乃伏羲氏所琢，见五星之精，飞坠梧桐，凤皇来仪。凤乃百鸟之王，非竹实不食，非梧桐不栖，非醴泉不饮。优羲氏知梧桐乃树中之良材，夺造化之精气，堪为雅 乐，令人伐之。其树高三丈三尺，按三十三天之数，截为三段，分天、地、人三才。取上一段叩之，其声太清，以其过轻而废之。取下一段叩之，其声太浊，以其 过重而废之。取中一段叩之，其声清浊相济，轻重相兼。送长流水中，浸七十二日，按七十二候之数，取起阴干，选良时吉日，用高手匠人刘子奇斫成乐器。此乃瑶 池之乐，故名瑶琴。长三尺六寸一分，按周天三百六十一度。前阔八寸，按八节；后阔四寸，按四时；厚二寸，按两仪。有金童头，玉女腰，仙人背，龙池，凤沼， 玉轸，金徽。那徽有十二，按十二月。又有一中微，按闰月。先是五条弦在上，外按五行：金、木、水、火、土；内按五音：宫、商、角、徽、羽。尧舜时操五弦 琴，歌‘南风’诗，天下大治。后因周文王被囚于羑里，吊子伯邑考，添弦一根，清幽哀怨，谓之文弦。后武王伐纣，前歌后舞，添弦一根，激烈发扬，谓之武弦。 先是宫、商、角、徽、羽五弦，后加二弦，称为文武七弦琴。此琴有六忌，七不弹，八绝。何为六忌？一忌大寒，二忌大暑，三忌大风，四忌大雨，五忌迅雷，六忌 大雪。何为七不弹？闻丧者不弹，奏乐不弹，事冗不弹，不净身不弹，衣冠不整不弹，不焚香不弹，不遇知音者不弹。何为八绝？总之，清奇幽雅，悲壮悠长。此琴 抚到尽美尽善之处，啸虎闻而不吼，哀猿听而不啼。乃雅乐之好处也。”

edit delete reply sondacuongnhan wrote on May 26, '10 vinhad said Cổ Cầm 古琴 此 琴乃伏羲氏所琢，见五星之精，飞坠梧桐，凤皇来仪。凤乃百鸟之王，非竹实不食，非梧桐不栖，非醴泉不饮。优羲氏知梧桐乃树中之良材，夺造化之精气，堪为雅 乐，令人伐之。其树高三丈三尺，按三十三天之数，截为三段，分天、地、人三才。取上一段叩之，其声太清，以其过轻而废之。取下一段叩之，其声太浊，以其 过重而废之。取中一段叩之，其声清浊相济，轻重相兼。送长流水中，浸七十二日，按七十二候之数，取起阴干，选良时吉日，用高手匠人刘子奇斫成乐器。此乃瑶 池之乐，故名瑶琴。长三尺六寸一分，按周天三百六十一度。前阔八寸，按八节；后阔四寸，按四时；厚二寸，按两仪。有金童头，玉女腰，仙人背，龙池，凤沼， 玉轸，金徽。那徽有十二，按十二月。又有一中微，按闰月。先是五条弦在上，外按五行：金、木、水、火、土；内按五音：宫、商、角、徽、羽。尧舜时操五弦 琴，歌‘南风’诗，天下大治。后因周文王被囚于羑里，吊子伯邑考，添弦一根，清幽哀怨，谓之文弦。后武王伐纣，前歌后舞，添弦一根，激烈发扬，谓之武弦。 先是宫、商、角、徽、羽五弦，后加二弦，称为文武七弦琴。此琴有六忌，七不弹，八绝。何为六忌？一忌大寒，二忌大暑，三忌大风，四忌大雨，五忌迅雷，六忌 大雪。何为七不弹？闻丧者不弹，奏乐不弹，事冗不弹，不净身不弹，衣冠不整不弹，不焚香不弹，不遇知音者不弹。何为八绝？总之，清奇幽雅，悲壮悠长。此琴 抚到尽美尽善之处，啸虎闻而不吼，哀猿听而不啼。乃雅乐之好处也。” ai thế ạ?!

delete reply vinhad wrote on May 26, '10 Làm theo cách Er bày thử đó mà thầy Đình . bài viết rất giá trị . Sửa font chính xác nhé .

edit delete reply sondacuongnhan wrote on May 26, '10 vinhad said Làm theo cách Er bày thử đó mà thầy Đình . bài viết rất giá trị . Sửa font chính xác nhé . ah, tại thích font chữ Tống Khải, nhưng hình như không phải máy nào cũng đọc được font này, chắc tối về chỉnh sửa lại! cảm ơn bạn đã ghé thăm nhà nghen! ah, cảm ơn bạn khen ngợi, nhưng bài này không phải Đình viết, Đình chỉ đọc và dịch lại thôi.

delete reply onlyonly18082007 wrote on May 26, '10, edited on May 26, '10 Không ngờ Only chậm chân quá ! ngồi đợi Mul thông báo mà ko thấy. Sáng nay khỏe lại rồi nên qua nhà thăm bạn Đình. Hức nè ! Bài dịch đọc nghe...quá chừng (... vì không thik khen ai hết trơn). Nhưng thật sự...người xưa viết hay quá hay, từ ngữ như bay lượn, cảm giác như đàn thần ^.^

edit delete reply sondacuongnhan wrote on May 26, '10 onlyonly18082007 said Không ngờ Only chậm chân quá ! ngồi đợi Mul thông báo mà ko thấy. Sáng nay khỏe lại rồi nên qua nhà thăm bạn Đình. Hức nè ! Bài dịch đọc nghe...quá chừng (... vì không thik khen ai hết trơn). Nhưng thật sự...người xưa viết hay quá hay, từ ngữ như bay lượn, cảm giác như đàn thần ^.^ đúngđó Only, Thạc sỹ văn học dân gian Nguyễn Ngọc Chiến khi đọc bài này nói với Đình "người xưa tả cây đàn mà cứ như tả mỹ nhân ấy anh nhễ" hihihi. Cảm ơn bạn tui đã ghé đọc!

delete reply onlyonly18082007 wrote on May 26, '10 Chợt nhớ! quay lại hỏi ER : sao ông kia nhìn ẹ quá dzậy ? ngài ý đang nghĩ gì phía trên vậy kìa ?

edit delete reply sondacuongnhan wrote on May 26, '10 onlyonly18082007 said Chợt nhớ! quay lại hỏi ER : sao ông kia nhìn ẹ quá dzậy ? ngài ý đang nghĩ gì phía trên vậy kìa ? trả lời thay An nà, nhưng ko biết đúng không! đó là hình vẽ Vua Phục Hy, người được cho là đã chế tạo ra cổ cầm đó Only!

delete reply onlyonly18082007 wrote on May 27, '10 Vua có khác hen Đình ! :-D. Tks Đình đã trả lời giúp ER nhe !

edit delete reply sondacuongnhan wrote on May 29, '10 onlyonly18082007 said Vua có khác hen Đình ! :-D. Tks Đình đã trả lời giúp ER nhe ! khác chỗ nào bạn Only?!

delete reply onlyonly18082007 wrote on May 29, '10 Móng tay nè...chân nè...sao vua mà đi chân đất ta !

edit delete reply sondacuongnhan wrote on May 29, '10 onlyonly18082007 said Móng tay nè...chân nè...sao vua mà đi chân đất ta ! à, Phục Hy là vua thời thượng cổ bên Tàu mà Only, cái thời nguời ta trong rừng mừ Only. Mãi đến đời Huỳnh đế mới chế dịnh ra lễ chế về y phục mừ!

delete reply endlesshome wrote on Jun 23, '10 ^^ ni hao ^^ ren shi ni, wo hen gao xing ah ^^!

edit delete reply sondacuongnhan wrote on Jun 23, '10 endlesshome said ^^ ni hao ^^ ren shi ni, wo hen gao xing ah ^^! 不敢不敢，尊驾光临寒舍，茅庐突然生辉，此乃吾之福也，甚幸甚幸！