tản mạn Hoàng Hoa

Oct 20, '09 1:08 PM for everyone

春游芳草地、夏赏绿荷池。

秋饮黄花酒、冬吟白雪诗。

Xuân du phương thảo địa, Hạ thưởng lục hà trì,

Thu ẩm hoàng hoa tửu, Đông ngâm bạch tuyết thi.

Chẳng biết từ bao giờ, thiên nhiên và thi nhân bỗng trở nên hòa vào nhau làm một, như một đôi thanh mai trúc mã được trời kết tóc se duyên. Men theo dấu vết của tiền nhân, qua những câu thơ điệu từ, ta như thấy đâu đâu cũng bàng bạc dáng mai, bóng trúc, sắc cúc, hương lan, suối ngàn, mây lộng, gió mát, trăng thanh, đẹp lắm và lung linh lắm. Có phải chăng cái tính ngạo sương của cúc, bỡn tuyết của mai, kiên cường của trúc, u mặc của lan đã làm xao lòng người mặc khách, hay nói khác đi qua đấy họ đã tìm thấy được bóng dáng của mình, mượn cảnh ấy vật ấy để ngụ chí của người tao nhân muôn thuở.

Có lẽ chăng như thế, nên cái tình yêu của kẻ sĩ với thiên nhiên ngày một nên sâu đậm, sâu đậm đến mức người ta không chỉ muốn tìm đến với thiên nhiên để hòa mình vào đấy mà hơn thế nữa, các thi nhân mặc khách xưa còn muốn mang thiên nhiên theo chân vào chốn thư trai, huân vào mình làm một, thế nên khi xưa Khuất Nguyên đâu chẳng từng sớm uống nước sương còn đọng trên cánh ngọc lan thơm ngát, đêm nhặt cánh cúc thu lót dạ đỡ lòng “Triêu ẩm mộc lan chi trụy lộ hề, tịch san thu cúc chi lạc anh朝饮木兰之坠露兮，夕餐秋菊之落英”. Câu thơ thật giản dị, nhưng nếu ai đã một lần thấu hiểu nổi lòng của Tam Lư Đại Phu ắt sẽ hiểu đằng sau ngôn từ đơn giản ấy chan chứa cả một nỗi lòng u uất của một khí tiết thanh cao !

Cúc, hoa trung chi quân tử. Mặc xuân mặc hạ, mặc trăm hoa khoe sắc tranh hương, cúc vẫn ẩn mình đợi đến khi thu sang, khi khí lạnh bắt đầu tràn về, khi sương đêm chớm dậy, cúc mới trở mình ngạo sương nghênh gió phô sắc với trần gian “bất thị hoa trung thiên ái cúc, thử hoa khai tận cánh vô hoa不是花中偏爱菊，此花开尽更无花” (Nguyên Chẩn); “phương cúc khai lâm diệu, thanh tùng quán nham liệt. Hoài thử trinh tú tư, trác vi sương hạ kiệt 芳菊开林耀，青松冠岩列。 怀此贞秀姿，卓为霜下杰” (Đào Uyên Minh). Ngay cả một danh sĩ không vì 5 dấu gạo mà cúi mình danh quán cổ kim như Đào Uyên Minh tiên sinh mà còn xưng tán cúc là “sương hạ kiệt” (hào kiệt trong sương giá) thì phải biết danh xưng “hoa trung chi quân tử” đâu chỉ là phiếm luận hư danh.

Cúc chẳng những ngạo sương khoe sắc, đón gió đưa hương mà hơn thế nữa, ở cúc người xưa còn tìm thấy một khí tiết kiên trinh bất khuất của người quân tử “bần tiện bất năng di, uy vũ bất năng khuất”, dù trong hoàn cảnh nào cũng giữ trọn tiếng thanh cao “linh lạc hoàng kim nhụy, tuy khô bất cải hương 零落黄金蕊，虽枯不改香” (Mai Hiểu Thần); “trụy địa lương bất nhẫn, bao chi ninh tự khô 堕地良不忍，抱技宁自枯” (Ngô Lữ Lũy); “ninh khả bão hương chi đầu lão, bất tùy hoàng diệp vũ thu phong 宁可抱香枝头老，不随黄叶舞秋风” (Chu Thục Trân). Cao đẹp thay một loài hoa ! Đâu chẳng phải do thế mà Tam Lư Đại Phu Khuất Nguyên xưa không ham kỳ trân dị bảo, chẳng thích mỹ tửu sơn hào mà chỉ trọn vui hứng lấy sương đọng lại trên cánh ngọc lan giải khát, mượn cánh hoa rơi của loài hoa quân tử lót dạ đỡ lòng, ấy đâu chẳng vì khí tiết của của một loài hoa và đâu lại chẳng vì khí tiết của chính bản thân Khuất Nguyên đó vậy ! Hay lắm thay !

Cổn cổn Trường Giang hậu lãng thôi tiền lãng, từ khởi thủy ấy, lớp lớp tao nhân mặc khách mỗi phùng thu tiết lại thưởng cúc đề thơ ngâm vịnh, mượn hình ảnh của hoa làm bài minh tự răn lập chí phản quang tự kỷ soi lại chính mình. Hơn thế nữa, người xưa còn mang cả cúc ra công cất rượu, đem hương cúc nhuận huân hương rượu, mỗi độ uống vào như uống cả khí tiết thanh cao mà đời sau xưng danh là “hoàng hoa tửu”.

Rượu hoàng hoa, chẳng tôn quý kiêu sa như ngọc dịch quỳnh tương hay bồ đào mỹ tửu, nhưng so sắc so hương thì đâu phần thua kém. Không thế thì Thi Thánh Đỗ Phủ đã không mang rượu vào thơ đem lòng xưng tán “hàn hoa khai dĩ tận, cúc nhụy độc doanh chi, cựu trích nhân tần dị, khinh hương tửu tiệm tùy 寒花开已尽，菊蕊独盈枝。 旧摘人频异，轻香酒暂随”.

Rượu hoàng hoa, một thời từng ngưỡng mộ, một thời từng hoài hận ! Ngưỡng mộ vì hồn hoa hòa vào cùng hồn rượu, rượu giờ đã có hoa, làm xiêu lòng quân tử. Lại hận vì chỉ được thư trung tầm tích, chưa bao giờ nếm được chân vị kỳ hương!

Thượng Hoàng Nhân Tông dạy thật hay “Cư trần lạc đạo thả tùy duyên”, vạn vật giai tùy duyên vậy ! Mà hay thật, rồi cái duyện cũng đến. Nhớ hôm trước, do nhân duyên nào đó hội ngộ Hiện Quán, được Hoàng Hoa Nữ sĩ Viên Trân mời nếm thử mỹ tửu gia truyền. Tay ngọc nghiêng bầu, sắc vàng dìu dịu, thanh mát tựa sương đêm, hương huân mùi thanh tịnh, hớp một ngụm chợt lòng nghe phơi phới, rượu đến đâu nghe ngọt mát lạ thường, hương phảng phất như dường bất tận. Ô hay, mỹ tửu hoàng hoa bấy lâu ngưỡng mộ, nay hội đủ duyên được một lần nếm thử, ngon quá ! Nhớ hôm ấy, lòng thơ xao động, huân bút lưu chương gửi đáp tấm thịnh tình của Viên Trân tỷ :

久闻黄花酒、今夜总说知。

主情留杯里、使我忽狂痴。

Cửu văn hoàng hoa tửu, Kim dạ tổng thuyết tri.

Chủ tình lưu bôi lý, Sử ngã hốt cuồng si.

Từ lâu nghe tiếng hoàng hoa,

Đêm nay mới gọi thực là biết hương.

Chén lưu tình ý chủ nương,

Khiến lòng ta chợt như dường cuồng si.

Chẳng biết có phải chăng hồn hoa, hồn rượu đã hòa vào hồn gã cuồng, nhuận thấm cả hồn thơ! Một chén rượu, một loài hoa, một chủ nhà, một khách viếng chợt bỗng dưng tạo thành thế ngoại đào nguyên.

Nhật nguyệt thoi đưa, ngày qua tháng lại, chớp mắt đã lại là giai tiết Trùng Dương ! Cánh cúc mùa rồi, nước mưa năm trước chắc giờ đã lại lộng hương, gã cuồng nhân lòng lại say lòng lạc bước Ẩn Phương Cư tìm rượu, tìm thơ, tìm đào nguyên thế ngoại…

Thật say lòng, chỉ một chén hoàng hoa !

                                                                                                                                                                                                                                 Dã Hạc Cư tiết Trùng Dương năm Kỷ Sửu

4 CommentsChronological   Reverse   Threaded

delete reply baimaitu wrote on Oct 27, '09 雅

edit delete reply sondacuongnhan wrote on Oct 29, '09 thật xấu hổ với chữ "Nhã" của tiên sinh ban khen ! Đã bái đọc bài tham luận của tiên sinh, văn như lưu thuỷ, ý tứ dạt dào, bút hạ sinh hương, điển từ giai bị, ngưỡng mộ lắm thay !

delete reply baimaitu wrote on Oct 29, '09 拜梅之岁不及黎兄“先生”两字担当不起！ 典章古人，情意亦古人也，本无吾意乃不足论 君之文章乃至雅至情。。。妙极！

edit delete reply sondacuongnhan wrote on Oct 29, '09 非也非也，拜梅兄此言差矣！圣人贤者之道何有庸俗之徒攀登之处？虽说典章古人，情意亦古人也，不过按亭所见，非拜梅兄莫能致矣！不是兄台以勤为径上书山，借苦为舟渡学海，博阅群书，读破万卷，满腹经纶，胸怀成竹，此文难见也！ 久仰久仰！